A lm. Leguan (m), Fr. Iguana (m), İng. Iguana. Familyası: İguanagiller (İguanidae). Yaşadığı yerler: Tropik Amerika, Polinezya, Madagaskar, Galapagos Adalarında toprak, ağaç ve sularda yaşar. Özellikleri: Sırtında dikenli bir yelesi bulunan iri bir kertenkele. 180 cm boyunda 15 kg ağırlıktadır. Ağaçlara tırmanır ve iyi yüzer. Çeşitleri: Asıl iguana (yeşil iguana), kabarcıklı iguana, deniz iguanası, Galapagos kara iguanası en çok bilinenleridir.

Sürüngenler (Reptilia) sınıfının, İguanagiller familyası türlerine verilen genel ad. Yerde, ağaçların üzerinde, yer altında ve kısmen suda yaşayanları vardır. Böcekçil, otçul veya hem otçul hem böcekçil olabilirler. Hepsi iyi yüzücüdür. Kısa kuvvetli kol ve bacakları, sivri parmakları vardır. Parmaklarıyla dalları rahatça kavrarlar. Dilleri kalın ve tabana yapışık olup göz kapakları da hareketlidir. Sırt ve kuyrukları boyunca mızrak biçiminde dikenli taraksı bir yele uzanır. Dişilerde diken uzunlukları daha kısadır. Tarak dikenleri sert olmadığından, bâzan vücûdun sağ veya soluna yatar. Çoğunun gerdanında deriden sarkık bir kese bulunur. Kuyrukları sert ve tıknazdır. Bukalemun tipi renk değiştirebilenleri de vardır. İşitme ve tatma duyuları çok kuvvetlidir. Tehlike karşısında ağaç tepelerine tırmanır, suya dalar veya saldırarak ısırır. Kuyruğu ile kamçılar. Gündüzleri faal olup, geceleri dinlenir.

Kabarcıklı iguana (İguana tuberculata) ve asıl iguana (İguana iguana) 1.8 metre boyunda ve 15 kg ağırlıktadırlar. Güney ve Orta Amerika’nın büyük tropik kertenkeleleridir. Galapagosun deniz iguanaları (Amblyrhynchus cristatus) sürüler hâlinde kayalar üstünde güneşlenirler. Denize girerek yosun ve deniz bitkileriyle beslenir, bâzan adadan adaya yüzerek geçerler.

İguanalar nehir kıyılarında ağaçların altına kazdıkları çukurlara veya kayalar arasında yumurtlarlar. İki haftalık bir kuluçkadan sonra yavrular yumurtadan çıkar. Galapagos Adalarındaki deniz iguanalarının kayalar arasındaki yumurtaları güneşin sıcaklığıyla gelişerek açılır. Galapagos kara iguanaları (Conolophus subcristatus) tamâmen otçuldur. Yanardağ menşeli Galapagos Adalarında yaşarlar. Yerliler, iguanaların yumurta ve etlerine düşkün olduklarından günden güne nesilleri azalmaktadır.

İĞDE (Elaeagnus angustifolia);

Alm. Ölweide (f). Fr. Olivier (m) sauvage, İng. oleaster. Familyası: İğdegiller (Elaeagnaceae) Türkiye’de yetiştiği yerler: Anadolu.

Kışın yapraklarını döken veya dâimâ yeşil kalan, çalı veya ağaç hâlinde olan, çok dallanmış, dikenli veya dikensiz odunsu bitkiler. Sürgünleri çoğunlukla dikenlidir. Tomurcukları küçük, kısa saplıdır. Yapraklar dar, şerit hâlinde ve tam kenarlıdır. Yapraklar ve sürgünler gümüşî renkli tüylerle örtülmüştür. Haziranda açan çiçekler kısa salkımlar halinde sürgünlerin aşağı kısmında kümeler hâlinde yer alır. Çiçeklerin dış tarafı gümüşî beyaz, iç tarafı sarı renkte olup, çok hoş kokuludur.

İğdenin vatanı Akdeniz bölgesidir. Kuş iğdesi adı verilen Eleognus angustifolia, Anadolu’nun hemen hemen her tarafında yetişir. Bağ ve bahçe kenarlarında çit bitkisi olarak da kullanılır. 7-8 m boylanabilir ve baygın kokuludur. Bu türün meyvesi makbul olmayıp, kültüre alınmış olan çeşidine, E. angustifolia varyete orientalis denir.

Kullanıldığı yerler: Anadolu’da bağ ve bahçelerde tatlı meyvelerinden dolayı meyve ağacı olarak yetiştirilmektedir. Meyveleri zeytin meyvesi büyüklüğünde ve sarımsı-kahve renginde olup yenilebilir. İktisâdî önemi azdır